زمانی که یک قطعه‌ی صنعتی، مثلاً یک گیربکس یا موتور، به خوبی کار می‌کند و عملکرد بالایی دارد ممکن است یک شرکت تولیدی تصمیم بگیرد به جای طراحی از نقطه‌ی صفر، آن قطعه را به اجزای کوچک‌تر تفکیک کرده و هر جزء را تحلیل و مدلسازی کند تا به توانایی بازتولید آن قطعه دست پیدا کند.

وقتی دندان پزشکان بر اساس شکل یک دندان قالب می‌سازند و می‌کوشند مدلی مشابه آن را تولید کنند.

وقتی یک برنامه نویس، به جای طراحی سیستم و برنامه نویسی از نقطه صفر، یک برنامه یا سیستم موفق را مورد تجزیه و تحلیل قرار می‌دهد و سعی می‌کند اجزای آن را بازتولید کند.

وقتی ارتش یا سازمان‌های نظامی یک کشور، محصولات نظامی کشور دیگر را به دست می‌آورند و می‌کوشند با مهندسی معکوس به دانش و فن آوری آن کشور دست یابند یا لااقل توان علمی و فنی سازنده را ارزیابی کنند.

تلاش برای استخراج کدهای سطح بالای یک برنامه نرم افزاری بر اساس کدهای اسمبلی محصول نهایی

• محصول نهایی یک کمپانی را دارید اما شیوه ساخت آن را نمی‌دانید.
• به علت بالا بودن قیمت تولید و ساخت قطعات، از طراحی و جزئیات نمونه موجود بهره می‌گیرید.
• نتیجه نهایی یک کدنویسی را دارید، اما نحوه کدنویسی آن را نمی‌دانید.
• قصد ساخت یک مدارالکترونیکی و ایده ساخت دارید اما به ساختار مدار و دستگاه الکترونیکی آشنا نیستید.
• یک سیستم آماده در مقابل‌تان دارید اما ساز و کار سرهم کردن آن را نمی‌دانید.
• قصد تصمیم‌گیری میان چند گزینه را دارید اما هیچ نقشه ذهنی از آن ندارید.
• در همه این موارد، پای مهندسی به شیوه معکوس در میان است.

مهندسی معکوس رشته های مختلف

این شیوه، در مکانیک زمانی به کار می‌آید که مثلا شما قصد دارید یک دستگاه یا محصول خارجی را در داخل ایران تولید کنید. برای این کار، ابتدا از طراحی، نحوه عملکرد، آنالیز مواد تا قطعات و ساز و کار جزئی دستگاه را بررسی می‌کنید. حال دانش طراحی و ساخت آن را که پیدا کرده‌اید و می‌توانید با تغییرات دیگر، نسخه بهتری از آن را بسازید. از آن جایی که در طراحی و تولید یک محصول از صفر تا صد همیشه خطا وجود دارد و موجب از بین رفتن زمان و هزینه می‌شود، با مهندسی معکوس می‌توان تا حد زیادی از بروز این خطاها جلوگیری کرد.